Obligatoryjne „pan / pani” na formularzu zakupu biletów jest sprzeczne z RODO (TSUE)
Czy grzecznościowy zwrot „pan / pani” na formularzu zakupowym może być sprzeczny z RODO? Jeśli jest obligatoryjny, a w ocenie sprzedającego ma na celu umożliwienie lepszej komunikacji marketingowej? Czy obowiązek określenia przez klienta swej płci może wynikać z konieczności wykonania umowy przewozu — żeby konduktor wiedział jak się zwracać do pasażera? wyrok TSUE z 9 ... Dowiedz się więcej Tekst Obligatoryjne „pan / pani” na formularzu zakupu biletów jest sprzeczne z RODO (TSUE) pojawił się poraz pierwszy w Czasopismo Lege Artis.
Czy grzecznościowy zwrot „pan / pani” na formularzu zakupowym może być sprzeczny z RODO? Jeśli jest obligatoryjny, a w ocenie sprzedającego ma na celu umożliwienie lepszej komunikacji marketingowej? Czy obowiązek określenia przez klienta swej płci może wynikać z konieczności wykonania umowy przewozu — żeby konduktor wiedział jak się zwracać do pasażera?
wyrok TSUE z 9 stycznia 2025 r. w/s Mousse vs. CNIL (C-394/23)
1) [Zgodnie z RODO]
– przetwarzanie danych osobowych dotyczących form grzecznościowych odnoszących się do klientów przedsiębiorstwa przewozowego, które ma na celu personalizację komunikacji handlowej opartą na tożsamości płciowej, nie wydaje się ani obiektywnie konieczne, ani istotne dla prawidłowego wykonania umowy, a tym samym nie można go uznać za niezbędne do wykonania tej umowy;
– przetwarzania danych osobowych dotyczących form grzecznościowych odnoszących się do klientów przedsiębiorstwa przewozowego, które ma na celu personalizację komunikacji handlowej opartą na tożsamości płciowej, nie można uznać za niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora tych danych lub przez stronę trzecią, jeżeli:
– o realizowanym prawnie uzasadnionym interesie nie poinformowano owych klientów w momencie zbierania tych danych lub
– rzeczonego przetwarzania nie dokonano w granicach tego, co jest ściśle niezbędne do realizacji owego prawnie uzasadnionego interesu, lub
– w świetle wszystkich istotnych okoliczności prawa podstawowe i wolności wspomnianych klientów mogą mieć nadrzędny charakter wobec rzeczonego prawnie uzasadnionego interesu, między innymi z uwagi na ryzyko dyskryminacji ze względu na tożsamość płciową.
2) Przy ocenie niezbędności przetwarzania danych osobowych w rozumieniu [art. 6 ust. 1 akapit pierwszy lit. f) RODO] nie należy uwzględniać ewentualnego istnienia prawa do sprzeciwu przysługującego osobie, której dane dotyczą, na podstawie art. 21 RODO.
opis stanu faktycznego:
- sprawa dotyczyła skargi na spółkę SNCF Connect sprzedającą poprzez internet i aplikację bilety na francuskie linie kolejowe;
- przy czym formularz, przy pomocy którego pasażer kupuje bilety zawiera — obligatoryjną — opcję wyboru zwrotu grzecznościowego „pan” i „pani”;
- zdaniem stowarzyszenia Association Mousse obowiązek określenia przez klienta swej płci nie znajdował oparcia w prawie, a także naruszał zasadę minimalizacji danych, a więc informacje takie albo nie powinny być zbierane, albo powinna pojawić się dodatkowa opcja „neutralna” lub „inna”, zatem stosowna skarga trafiła do organu nadzorczego;
- jednak CNIL — uznając, iż dane o płci pasażerów są niezbędne do wykonania usługi przewozu, zarazem dobrym zwyczajem jest zwracanie się do osób z zachowaniem formy grzecznościowej — skargę oddalił;
art. 5 ust. 1 RODO
Dane osobowe muszą być:
c) adekwatne, stosowne oraz ograniczone do tego, co niezbędne do celów, w których są przetwarzane („minimalizacja danych”);
d) prawidłowe i w razie potrzeby uaktualniane; należy podjąć wszelkie rozsądne działania, aby dane osobowe, które są nieprawidłowe w świetle celów ich przetwarzania, zostały niezwłocznie usunięte lub sprostowane („prawidłowość”);Art. 6 ust. 1 RODO
art. 6 ust. 1 RODO
Przetwarzanie jest zgodne z prawem wyłącznie w przypadkach, gdy – i w takim zakresie, w jakim – spełniony jest co najmniej jeden z poniższych warunków:
b) przetwarzanie jest niezbędne do wykonania umowy, której stroną jest osoba, której dane dotyczą, lub do podjęcia działań na żądanie osoby, której dane dotyczą, przed zawarciem umowy; […]
f) przetwarzanie jest niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią […]
- spór trafił do Conseil d’État, która powzięła wątpliwości, czy przetwarzanie danych o płci klientów można uznać za niezbędne i konieczne na gruncie RODO oraz czy osoba, która uważa, że nie przynależy do żadnej z tych płci może skorzystać z prawa do sprzeciwu wobec przetwarzania
wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE:
- w wydanym wyroku TSUE zwrócił uwagę, iż zasada minimalizacji wymaga, by przetwarzane dane były proporcjonalne — adekwatne, stosowne i niezbędne — do celów, dla których są przetwarzane, zarazem dane muszą być przetwarzane w oparciu o prawidłową przesłankę;
- zakres przetwarzanych danych osobowych w celu wykonania lub zawarcia umowy musi być obiektywnie konieczny do prawidłowego wykonania zobowiązania — warunku tego nie spełnia zamiar personalizacji komunikacji handlowej odnoszonej na do tożsamości płciowej klienta;
- wszakże komunikacja marketingowa równie dobrze może być oparta na neutralnych, inkluzywnych, „generycznych” i nieskorelowanych z płcią zwrotach grzecznościowych — takie rozwiązanie jest zdecydowanie mniej inwazyjne z punktu widzenia prawa do prywatności klienta;
- wymóg podania przez pasażera pociągu swej płci nie może być także usprawiedliwiany realizacją prawnie uzasadnionego interesu, o ile administrator nie poinformował klienta o owym celu w momencie zbierania danych — zaś przeprowadzając test niezbędności przewoźnik powinien wziąć pod uwagę także ryzyko dyskryminacji ze względu na tożsamość płciową;
- niejako na marginesie TSUE zwrócił uwagę, że sprzeciw wobec przetwarzania danych w oparciu o przesłankę niezbędności z założenia dotyczy danych przetwarzanych w sposób zgodny z prawem — a więc nienadmiarowych — zatem decydując się na wprowadzenie obligatoryjnej formuły grzecznościowej wskazującej na płeć klienta nie można zakładać, że każdy może wnieść taki sprzeciw.
Tekst Obligatoryjne „pan / pani” na formularzu zakupu biletów jest sprzeczne z RODO (TSUE) pojawił się poraz pierwszy w Czasopismo Lege Artis.
