Spadek liczby wniosków o tymczasowe aresztowanie i wprowadzenie aresztu elektronicznego

W 2023 roku prokuratura złożyła w sądach rejonowych 17 478 wniosków o zastosowanie tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym. Zgodnie z danymi za trzy kwartały 2024 roku, liczba ta spadła do 14 960, co oznacza spadek o 14,41%. W tym samym czasie, w sądach rejonowych tymczasowe aresztowanie stosowano w 6 095 postępowaniach w 2023 roku, natomiast w 2024 roku w 5 690, co stanowi spadek o 7%. W sądach okręgowych w 2023 roku tymczasowe aresztowanie stosowane było w 2 082 postępowaniach, a w 2024 roku w 1 994, co daje spadek o 4%.

Tymczasowe aresztowanie jest stosowane na podstawie art. 250 § 2 Kodeksu postępowania karnego, w postępowaniu przygotowawczym, na wniosek prokuratora. W przypadku nagłych okoliczności decyzję może podjąć inny sąd rejonowy. Po wniesieniu aktu oskarżenia tymczasowe aresztowanie decyduje sąd, przed którym toczy się sprawa.

Zmniejszenie liczby wniosków o zastosowanie tymczasowego aresztu jest związane z rosnącą liczbą alternatywnych rozwiązań w systemie karnym. W odpowiedzi na te zmiany, Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego przy Ministerstwie Sprawiedliwości zaprezentowała projekt nowelizacji Kodeksu postępowania karnego, wprowadzający areszt elektroniczny (AE) jako alternatywę dla tradycyjnego aresztu.

Areszt elektroniczny pozwala oskarżonemu na przebywanie w domu z założoną elektroniczną bransoletą, której sygnał monitorowany jest przez System Dozoru Elektronicznego. Nowelizacja ma na celu ograniczenie nadmiernego stosowania tradycyjnego aresztu, który bywa stosowany w przypadkach, gdy zagrożenie karą jest realne, ale brak jest obawy matactwa. Arkadiusz Myrcha, wiceminister sprawiedliwości, podkreślił, że w wielu przypadkach areszt elektroniczny będzie wystarczającym środkiem zapobiegawczym.

– Nowelizacja jest wynikiem prac ekspertów prawa karnego w Komisji, którzy czerpali inspirację z najlepszych wzorców i doświadczeń innych krajów. Chcemy jak najszybciej wdrożyć to nowoczesne rozwiązanie, które rozwiązuje palący problem zbyt częstego stosowania tymczasowego aresztu. Areszt elektroniczny w wielu przypadkach będzie wystarczającym środkiem zapobiegawczym – wyjaśnia Arkadiusz Myrcha, wiceminister sprawiedliwości.

Zasady stosowania aresztu elektronicznego obejmują wymogi techniczne, takie jak dostęp do telefonii komórkowej oraz energii elektrycznej, a także zgodę pełnoletnich domowników. W wyjątkowych sytuacjach, areszt elektroniczny może zostać orzeczony pomimo sprzeciwu domowników, o ile jego wykonanie nie wiąże się z nadmiernymi uciążliwościami.

Projekt nowelizacji ma na celu obniżenie kosztów związanych z pobytem w areszcie śledczym, ponieważ koszt aresztu elektronicznego jest czterokrotnie niższy niż tradycyjnego aresztu. Ponadto, AE sprzyja resocjalizacji, umożliwia utrzymywanie więzi społecznych oraz daje większą kontrolę nad oskarżonym.

Projekt nowelizacji został już przekazany do Departamentu Prawa Karnego Ministerstwa Sprawiedliwości, gdzie zostanie poddany dalszym konsultacjom.